Arte, artesanato e narrativas identitárias no capitalismo contemporâneo: o caso de San Antonio, Equador
DOI:
https://doi.org/10.25145/j.pasos.2025.23.028Palavras-chave:
Artesanato, arte, identidade, turismo, Equador, capitalismoResumo
San Antonio é uma cidade do Equador cuja dinâmica social e económica tem girado historicamente em torno do artesanato e da arte. Nos últimos anos, os habitantes deste sector têm sofrido fortes pressões económicas que dificultam o desenvolvimento destas actividades. Este artigo analisa a forma como os artesãos desta cidade utilizam as narrativas sobre a sua identidade para fazer face às complexas condições estruturais do capitalismo contemporâneo. As informações são baseadas em dados qualitativos-etnográficos. Os resultados revelam duas narrativas identitárias: a) a identidade artística é vista como uma articulação entre a criatividade individual e o conhecimento socialmente construído; b) o privilégio das competências manuais sobre os processos de produção em massa. Os artesãos podem mobilizar estas construções identitárias para entrar em redes transnacionais que facilitam a circulação dos seus produtos. A identidade é, por conseguinte, um mecanismo de agência face às dificuldades económicas
Downloads
##plugins.generic.pfl.publicationFactsTitle##
##plugins.generic.pfl.reviewerProfiles## Indisp.
##plugins.generic.pfl.authorStatements##
##plugins.generic.pfl.indexedIn##
-
##plugins.generic.pfl.indexedList##
- ##plugins.generic.pfl.academicSociety##
- PASOS. Revista de Turismo y Patrimonio Cultural
- ##plugins.generic.pfl.publisher##
- Instituto Universitario de Investigación Social y Turismo. Universidad de La Laguna (España) - Instituto Universitario da Maia ISMAI (Portugal)
Referências
Barth, F. (1998). Ethnic groups and boundaries: The social organization of culture difference. Illinois: Waveland Press.
Burbano, M., Arciniegas, G., Hernández, S., & Chuga, E. (2019). Factores que influyen en los emprendimientos de los artesanos de San Antonio de Ibarra. Investigación Operacional, 40(2).
Cant, A. (2020). Who Authors Crafts?: Producing Woodcarvings and Authorship in Oaxaca, Mexico. In Critical Craft (pp. 19-34). London: Routledge.
DeNicola, A. O., & Wilkinson-Weber, C. M. (2020). Introduction: Taking stock of craft in anthropology. In Critical Craft (pp. 1-16). London: Routledge.
Ferrer Muñoz, M. (2016). La huella de Daniel Reyes en San Antonio de Ibarra: una tradición artesanal heredera de la Escuela quiteña. Estudios Sobre Arte Actual, 4(4).
Fontefrancesco, M. F., & Costa, A. (2023). Keeping the Knives Sharp: Socioeconomic Innovation in the Artisan Sector of Butchery in Italy. Societies, 13(4), 80.
Heying, C. H. (2010). Brew to bikes: Portland's artisan economy. Portland: Portland State University.
Ingold, T. (2012). Toward an ecology of materials. Annual review of anthropology, 41, 427-442.
Khandkar, S. H. (2009). Open coding. Calgary: University of Calgary.
Larrea, C. (2004). Dolarización y desarrollo humano en Ecuador. Iconos. Revista de Ciencias Sociales, (19), 43-53.
Leong, N. (2021). Identity capitalists: The powerful insiders who exploit diversity to maintain inequality. Standford: Stanford University Press.
Ministerio de Turismo. (2021). San Antonio de Ibarra: Guía de destino pueblos mágicos. Programa de Desarrollo de Localidades Pueblos Mágicos Ecuador-Cuatro Mundos.
Molina Derteano, P. (2008). ¿ La ruta del peregrino? Los imaginarios de movilidad social ascendente de los jóvenes de sectores populares. En Jóvenes Promesas, Trabajo, educación y exclusión social de jóvenes pobres en la Argentina. Miño y Dávila.
Sánchez, S. M. G. (2020). Estado de la pintura de la provincia de Imbabura desde el fin de la colonia hasta inicios del siglo XX: Caso San Antonio de Ibarra. Revista de Ciencias Humanísticas y Sociales (ReHuSo), 5(1), 42-59.
Sennett, R. (2008). The craftsman. New Haven: Yale University Press.
Sosa, R. (2014). Análisis comparativo entre las escuelas del arte colonial de Quito, Lima y Cuzco. RICIT: Revista Turismo, Desarrollo y Buen Vivir, (7), 50-71.
Vaughn, S., Schumm, J. S., Sinagub, J., & Sinagub, J. M. (1996). Focus group interviews in education and psychology. Sage.
Wilkinson-Weber, C. M., & DeNicola, A. O. (Eds.). (2020). Critical Craft: Technology, Globalization, and Capitalism. London: Routledge.
Zukin, S., Trujillo, V., Frase, P., Jackson, D., Recuber, T., & Walker, A. (2009). New retail capital and neighborhood change: Boutiques and gentrification in New York City. City & Community, 8(1), 47-64.
Downloads
Publicado
Como Citar
Edição
Seção
Licença
Copyright (c) 2024 Jorge Mantilla, Soledad De la Torre, Jhonny Vásquez

Este trabalho está licenciado sob uma licença Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Confirmo que o trabalho é original (de minha/nossa autoria), e que não será submetido a outras revistas ou publicações até a resolução final do processo de revisão em PASOS, RTPC.
Autorizo a publicação do meu trabalho por PASOS, PSTN de acesso livre e aberto em qualquer dos formatos que considere oportuno, por tempo indeterminado e como colaboração não remunerada.
Da mesma forma, o(s) autor(es) entende(m) que o trabalho publicado pode ser vinculado ou depositado em qualquer servidor ou incluído em outras publicações (republicação), desde que o novo local e/ou a nova edição façam referência à publicação original e reconheçam a autoria e propriedade de direitos autorais das publicações PASOS RTPC.
Os autores entendem que uma verificação de plágio autoplágio será realizada, e o artigo poderá ser removido a qualquer momento do fluxo editorial.